Prof. Dr. Lale Sever, çocuklarda böbrek ve idrar yolu hastalıkları konusunda açıklamalarda bulundu.
Normal olarak, bel hizasında, karın boşluğunun arka tarafında sağ ve sol yanda yerleşmiş iki böbreğimiz vardır. Böbreklerimiz çok önemli ve hayati görevleri olan organlardır: Kanı süzerek idrarı oluşturur ve idrarın içinde vücumuzda ortaya çıkan zararlı atık maddeleri, asidi ve fazla suyu ve tuzları atarlar.Kalsiyum ve fosfor dengesini düzenleyerek ve D vitaminini aktif hale getirerek kemiklerin güçlü olmasını sağlarlar. Ayrıca, tansiyonu ayarlayan ve kanımızdaki alyuvarların yapımını uyaran hormonlar salgılarlar.
Böbrek dokusunda oluşan idrar, böbrek havuzunda toplanır ve “üreter” adı verilen idrar borusunun içinden geçerek idrar torbasına akar. İdrar torbası dolunca kasılır ve içinde birikmiş olan idrarı “üretra” adı verilen kısa bir borudan dışarıya atar. Böbrek havuzundan başlayarak idrarın dışarı çıktığı yere kadar uzanan yola “idrar yolu” denir.
Çocukluk çağında, böbrek dokusunda ve idrar yollarında çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.
Bu hastalıkların herbirinin, hastalığın cinsine ve yerine göre farklı belirtileri vardır.
Çocuklardaki böbrek ve idrar yolu hastalıklarının bir kısmı doğuştan olan bozukluklardır. Bunlar, bebek daha anne karnında iken ve hiçbir belirti vermeden önce, ultrasonografi incelemesi yapıldığında görülebilir. Doğuştan bozuklukların en ağır olanı her iki böbreğin de gelişememesi, yani iki taraflı böbrek yokluğudur. Bu durumda çoğu defa akciğerler de yeteri olgunluğa erişemezler ve bu bebekler doğumdan sonra kısa süre içinde kaybedilir. Böbreklerdeki doğuştan olan kistler de anne karnında ultrasonografi ile görülebilir. Anne karnında en sık olarak teşhis edilen bozukluk, idrar yollarındaki genişlemelerdir. Bunlar, idrar yollarındaki darlıklar nedeniyle, darlık öncesinde idrarın birikmesi neticesinde ortaya çıkar. Böbrek havuzununhemen sonrasındaki darlık varsa böbrek havuzu, idrar kesesinin çıkımındaki darlıklara bağlı olarak da idrar kesesivetüm idrar yolları genişler.
Çocukluk çağında böbrek dokusunda ortaya çıkan başlıca hastalıklar; ”nefrit” ler ve “böbrek enfeksiyonu”dur. Ayrıca çocuklarda idrar kesesi enfeksiyonları ve idrar kesesinin dolmasını ve boşalmasını bozan hastalıklar da görülebilir.Şiddetli ve uzun süren, iyi tedavi edilmeyen ya da tekrarlayan böbrek ve idrar yolu hastalıkları böbrek yetersizliğine yol açabilir.
Böbrekler ve idrar yollarındaki farklı hastalıklarda farklı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtileri hastalık gruplarına göre ayırarak incelemek gerekir.
Nefritlerin belirtileri:
Nefritlerin başlıca belirtileri, kanamaya bağlı olarakidrarın kırmızı-kahverengi olması, göz kapaklarında, yüzde ve bacaklarda şişlik, idrar miktarında azalma ve yüksek tansiyona bağlı baş ağrısıdır.
Böbrek enfeksiyonlarının (Piyelonefrit) belirtileri:
Böbrek enfeksiyonlarında yüksek ateş, böğür ağrısı ve karın ağrısı en önemli belirtilerdir. Bunların yanısıra kusmave halsizlik de olabilir.
İdrar kesesi enfeksiyonlarının (Sistit) belirtileri:
İdrar kesesi enfeksiyonlarında idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, hafif ateş görülür. Bazen idrar kaçırma ve karın ağrısı da ortaya çıkar.
İdrar kesesinin boşaltımını bozan hastalıkların belirtileri:
Tuvalete yetişememe, idrar kaçırma, sık sık veya çok uzun aralarla idrara çıkma, idrar tutmak için bacaklarını sıkıştırma, kesik kesik idrar yapma idrar kesesinin boşaltılması ile ilgili problemleri akla getirir.
İdrar yollarında taş belirtileri:
Çocuklarda da böbrek taşları oluşabilir, bunlar idrar yollarına düşerek ağrı ve kanamaya yol açabilir. Çocuklardaki taş ağrısı genellikle erişkinlerdekine göre daha hafiftir.
Böbrek yetersizliği belirtileri:
Çocuklarda hızla ilerleyen böbrek yetersizliğinde idrar miktarı azalır, solukluk, halsizlik, iştahsızlık, kusma, yüzde ve bacaklarda şişme, nefes darlığı ortaya çıkar. Uzun süreli ve sinsi ilerleyen böbrek yetersizliklerinde ise ilk yıllarda idrar boldur; çocuklar geceleri birkaç defa idrara kalkabilir. Zamanla büyüme yavaşlar, kemik gelişimi bozulur, kemiklerde eğrilmeler görülür; halsizlik, iştahsızlık, solukluk gözlenir.
Prof. Dr. Lale Sever
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Çocuk Nefrolojisi Bilim Dalı Başkanı
